Memduh Şevket Esendal’ın yayınlayabildiği, tek romanı olan Ayaşlı İle Kiracıları kitabının önemi
Yazarın Ayaşlı ile Kiracıları isimli büyük romanı, yeni kurulan Ankara’nın havasında memleketteki düzey ve zihniyet farklarını kuvvetle gösteren bir yapıttır.
Bu hiç mütearrız görünmeden her söylemek istediğini söyleyen realizme bugünkü edebiyatımız en canlı taraflarından birini borçludur.
Ülkenin ortasında bir kent, kentin ortasında bir apartman. Ayaşlı İbrahim Efendi ve kimi aylarca kalan kimi gecelik değişen kiracıları.
Aralarında halim selim tipler de var çapkınlar da, yaşlılar da var gün uzunluğu ağlayan çocuklar da, dolandırıcılar da var kendi yağında kavrulanlar da…
Memleketin dört bir yanından gelip hükümet kapısında kaygısına deva arayanlar, hakkı olanı alabilmek için dilekçe üstüne dilekçe yazanlar. Bitmeyen kaygılar, dedikodular, küçük hesaplar, tatlı sohbetler, vefatlar, kalımlar, cümbüşler, flörtler, aşklar… Ayaşlı’nın meskeni tam bir cümbüş…
Sayfa: 256
Yazarın tek romanı
Memduh Şevket Esendal’ın hayattayken yayınlatabildiği tek romanı olan bu eser, müellifin sözüyle bugünkü cemiyetimizin şiddetli bir tenkidi. Ayaşlı ile Kiracıları, 1930’ların genç cumhuriyetinden eğlenceli, ibretlik görünümler sunan, bir romandan alınabilecek birçok tadı tam kıvamında veren bir roman.
YAZAR HAKKINDA…
Memduh Şevket Esendal 29 Mart 1883’dedoğdu, Rumeli göçmeni çiftçi bir ailedendir. Bir mühlet Edirne Rüştiyesi’ne devam ettiyse de ayrılmak zorunda kaldı. Doktor olmak istiyordu ancak savaşlar ve ailesinin geçirdiği çalkantılar nedeniyle tahsil göremedi; kendi tabiriyle, birinci mektep de dahil hiçbir okuldan mezun olmamış, tam manasıyla bir alaylı olarak yetişmişti. 1906’da o vakitler kapalı bir dernek olan İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girdi.
Babasının 1907’de mevti üzerine ailesini geçindirebilmek için 1912’ye kadar çiftçilikle uğraştı. İkinci Meşrutiyet’in ilanı sonrasında bir müddet Esnaf Odaları Mümessili oldu. İttihat ve Terakki müfettişi olarak Anadolu ve Rumeli’de vazife yaptı.
Balkan Savaşı çıkınca evvel İstanbul’a, sonra Çorlu’ya döndü. Birinci Dünya Savaşı’nda toprakları askeri tarıma ayrıldığı için çiftçiliği bırakmak zorunda kaldı.
İlk hikayesi, 1908’de Tanin gazetesinde çıkmış Veysel Çavuş’tur. Meslek gazetesinde yayınladığı hikayeler ve yarım kalmış romanı Miras’ın tefrikasıyla yayınlandı. Ömer Seyfettin ile birlikte gerçekçi ve halkçı çizginin öncüleri ortasında gösterildi. Vakit gazetesinde Ayaşlı ile Kiracıları romanı tefrika edildi.
MEMDUH ŞEVKET ESENDAL ÖLDÜ
Yurda dönüşünde Elazığ’dan milletvekili seçildi. Daha sonra sekiz yıl süren Kâbil Büyükelçiliği vazifesinde bulundu. 1941-50 yılları ortasında bu sefer Bilecik milletvekili olarak Meclis’te yer aldı.
1942’de CHP genel sekreterliği misyonuna getirildiyse de 1945’te bu misyondan kendi isteğiyle çekildi. Geçirdiği beyin kanaması sonucu 17 Mayıs 1952 gecesi sabaha karşı öldü; Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi.
