Modern iktisadın kurucusu, ekonomist ve filozof Adam Smith’in başucu kitabı: Ahlaki Duygular Kuramı
Ahlaki unsurlarımız nereden geliyor? Bu unsurlar ilahi ve doğuştan mı geliyor, insan üretimi maddelerin yansıması mı yoksa toplum için yararlılıklarına nazaran rasyonel mi? Smith’in bu sorulara ve daha fazlasına verdiği karşılıklar ve bu cins hislerin ne formda türetilmiş olursa
olsun, toplumun kendi kendini koordine etmesini nasıl etkilediğine odaklanıyor. Ahlaki Hisler Kuramı’nda sempati fikrinden hareket eden Smith şuur, ahlaki yargı ve faziletler üzerine özgün kuramlar ortaya koyuyor.
Sempati ve tarafsız bir izleyicinin zihinsel yapısı aracılığıyla Smith, vicdan, ahlaki yargı ve faziletler hakkında epey özgün teoriler oluşturduğu Ahlaki Hisler Kuramı, siyaset, iktisat ve hukuku kapsayan toplumsal ve ahlaki hisleri ön plana çıkarıyor. Smith, ahlak ideolojisinin temel konusu olan insan his ve davranışlarındaki ahlakî uygunluğu irdelerken, bu uygunluğun alt ve üst hudutlarını belirlemeye çalışıyor.
İskoç düşünür Smith’in Ahlaki Hisler Kuramı, 1752’de Ahlak İdeolojisi Profesörü olarak atanmasının akabinde Glasgow Üniversitesi’nde verdiği derslere dayanıyor. İnsan tabiatını ve ahlaki kıymetleri tahlil ettiği yapıtı, 1759 yılında yayınlandıktan sonra büyük tesir yaratmıştır.
Sayfa: 480
AYDINLANMA DÖNEMİ VE İDARİ KURUMLAR
Aydınlanma periyodunun toplumsal, tüzel ve idari kurumları için rehber bir yapıt haline gelmiş Milletlerin Zenginliği üzere sonraki çalışmalarına etik, felsefi ve metodolojik bir temel oluşturmuştur.
Ahlaki Hisler Kuramı’nda birey, salt şahsî çıkarı peşinde koşan bir aktör olarak kıymetlendirilmez. Ferdî çıkarı peşindeki bireyin yanı sıra özverili, iyiliksever, cömert davranışlar sergileyen ve ferdî çıkarı için başkalarını yok saymayan bir birey anlayışı ortaya koyar.
TOPLUMUN VARLIĞI
Kitapta toplumun varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan basiret ve adaletin temel kurallarını tanımlanır ve daha fazla refaha ulaşmak için yapılması gereken aksiyonlara yer verilir. Ahlaki Hisler Kuramı, insan davranışlarının arkasındaki duygusal ve etik prensipleri keşfetmeye davet ediyor.
Smith’in akıcı ve etkileyici anlatımı, okuyucuyu geçmişin derinliklerine götürerek bugünün toplumunu ve bireylerini anlamaya yardımcı oluyor.
Kitabın her sayfasında, insan tabiatının karmaşıklığı ve ahlaki pahaların üniversalliği üzerine düşünmeye teşvik ediyor.
İNSAN VE BENCİLLİK
“İnsan ne kadar bencil sanılırsa sanılsın yaratılışı gereği sahip olduğu birtakım unsurlar vardır. Diğerlerinin mutluluklarına şahit olmaktan ötürü duyduğu memnuniyet dışında hiçbir çıkarı olmayan insan, bu prensipler sayesinde öbür insanların yaşantılarına alaka gösterir ve mutluluklarına kıymet verir.”
