Gazze’de ateşkes kutlamaları
7 Ekim 2023’te başlayan çatışmaların akabinde, Gazze Şeridi’nde 471 gün süren kanlı ataklar nihayet ateşkesle son buldu.
46 bini aşkın temiz insanın ömrünü yitirdiği bu uzun ve acı dolu süreç, Katar, Mısır ve ABD’nin öncülüğünde yapılan Doha’daki müzakerelerle noktalandı.
İsrail ve Hamas, bu tarihi mutabakat ile ateşkesi kabul etti.
Başlangıçta Türkiye saatiyle 09.30’da devreye girmesi planlanan ateşkes, Hamas’ın özgür bırakılacak rehinelerin isim listesini geç iletmesi nedeniyle ertelendi.
GAZZE BAYRAM HAVASINA BÜRÜNDÜ
Ancak İsrail’in bunun üzerine Gazze’ye süratle bir hava saldırısı düzenlemesinin akabinde Hamas, rehinelerin isminin bulunduğu listeyi iletti ve ateşkes, Türkiye saatiyle 12.15’te resmen yürürlüğe girdi.
Ateşkesin ilanıyla birlikte Gazze, bayram havasına büründü.
471 gün süren acıların akabinde, sokaklar sevinçle çalkalandı.
SECDEYE KAPANDILAR
Siviller, özgürlük ve barış için sokaklara dökülerek kutlama yapmaya başladı.
Bazı sivillerin ateşkesin resmen yürürlüğe girdiğini öğrendikten sonra gözyaşlarıyla sokak ortasında secdeye kapandığı ve şükrettiği görüldü.
ATEŞKESİ MÜZİKLERLE KUTLADILAR
Bazı Filistinli siviller ise Hamas askerlerinin de dayanağıyla konvoylar oluşturarak müzikler söyleyip dans ederek ateşkesi kutladı.
Gazze’de umut dolu bir hava esti, kanlı çatışmalara son veren bu tarihi an, tüm halkı sevince boğdu.
ANLAŞMANIN BİRİNCİ GÜNÜ
Anlaşmanın birinci gününün detayları ortasında işgal güçlerinin yerleşim alanlarından çekilmesi, İsrail’in Gazze üzerindeki hava trafiğinin 12 saat mühletle durdurulması ve Gazze’ye günde 600 tır insani yardım akışının başlaması yer alıyor.
Ayrıca TSİ 17.00’de gerçekleşecek esir takası ile, 3 İsrailli rehineye karşı Filistinli 90 rehine hür bırakılacak.
GAZZE’DE ATEŞKESE GİDEN YOL
2023
7 Ekim: İsrail’in Gazze’ye yönelik süregeldiği akınların bir kesimi olarak, İsrail’in hava ve kara operasyonları sürat kazandı. Bu periyotta, Gazze’deki sivil alanlar, sıhhat tesisleri ve altyapı amaç alındı. İsrail ordusu, Gazze’ye yönelik kapsamlı bir taarruz başlatarak, binlerce sivili yerinden etti ve çok sayıda suçsuz insanın hayatını kaybetmesine yol açtı. Hamas, bu hücumlara karşılık olarak, İsrail sonunu aşarak, Güney İsrail’e hücumlar düzenledi. Akınlar sonucunda yaklaşık 1.200 İsrail vatandaşı hayatını kaybetti ve 251 rehin alındı.
27 Ekim: İsrail, Gazze’ye yönelik kara harekâtını başlattı. Bu harekât, Gazze’deki 2,3 milyon nüfusun büyük kısmını evsiz bırakırken, kentteki altyapıyı büyük ölçüde yok etti. Memleketler arası insan hakları örgütleri, İsrail’in bu taarruzlarının savaş hataları teşkil edebileceğini belirterek, İsrail’in sivillere yönelik yaptığı bu atakları kınadı.
21 Kasım: ABD, Katar ve Mısır’ın arabuluculuğunda yapılan bir mutabakat doğrultusunda, Hamas, İsrail hapishanelerindeki 240 Filistinli tutsağın karşılığında 105 rehinelerini özgür bıraktı. Lakin, ateşkese her iki tarafın da uymadığı ve muahedenin sürdürülemez olduğu görüldü.
28 Aralık: Yeni bir ateşkes mutabakatı için müzakereler devam etti. Fakat, İsrail’in Gazze’deki sivil gayeleri maksat alan akınları durmamış ve bu durum müzakerelerin muvaffakiyetini zorlaştırmıştı.
2024
31 Mayıs: ABD Başkanı Joe Biden, İsrail’in önerdiği üç kademeli ateşkes planını özetledi. Bu teklif, Gazze’deki acıların daha da derinleşmesine yol açtı. Biden’ın bu önerisi, milletlerarası toplum tarafından İsrail’in siyasetlerini yasallaştırma teşebbüsü olarak eleştirildi.
10 Haziran: Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu, ateşkes planını destekledi. Fakat, İsrail’in mülteciler ve sivillerin temel haklarına yönelik ihlalleri, dünya genelinde büyük reaksiyonla karşılandı.
31 Temmuz: İsrail, Hamas’ın baş müzakerecisi İsmail Haniyeh’i Tahran’da öldürdü. Bu suikast, müzakereleri askıya aldırırken, Gazze’deki çatışmaların daha da şiddetli hale gelmesine yol açtı.
17 Ekim: İsrail, Güney Gazze’de Hamas başkanlarından Yahya Sinvar’ı öldürdü. Netanyahu, bu olayı savaşın “sonunun başlangıcı” olarak tanımladı, lakin bu yalnızca daha fazla kan ve yıkıma sebep oldu.
9 Kasım: Müzakerelerde ilerleme kaydedilemeyince, Katar müzakerelerdeki arabuluculuk gayretlerini askıya aldı. Bu periyotta, Gazze’deki sivil kayıplar süratle arttı.
20 Kasım: ABD, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun ateşkes daveti yapan taslağını veto etti. Veto, Gazze’deki sivillerin daha fazla mağduriyet yaşamasına neden oldu.
27 Kasım: İsrail, Hizbullah ile 13 ay süren çatışmayı sona erdiren ateşkes mutabakatını Lübnan ile imzaladı. Bu gelişme, Gazze’deki umudu tekrar canlandırsa da, taraflar ortasındaki gerginlik devam etti.
2 Aralık: Donald Trump, vazifeye başlamadan evvel, Gazze’deki rehinelerin hür bırakılmaması halinde büyük bedellerin ödeneceği istikametinde açıklamalar yaptı.
17 Aralık: Filistinli yetkililer, dolaylı görüşmelerin “kesin ve sonuncu aşamada” olduğunu belirtti. İsrail Savunma Bakanı, anlaşmaya daha yakın olduklarını açıkladı.
2025
13 Ocak: ABD Başkanı Joe Biden ve İsrail Başbakanı Netanyahu, muahedenin çok yakında tamamlanacağı konusunda umutlu olduklarını belirtti. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, bu mutabakatın önümüzdeki hafta sonrasında tamamlanacağına dair açıklamalarda bulundu.
15 Ocak: Katar Başbakanı, İsrail ve Hamas’ın ateşkeste mutabakata vardığını ve 19 Ocak’ta ateşkesin yürürlüğe gireceğini duyurdu. Biden, bu muahedenin çatışmayı durduracağı, insani yardımın artacağı ve rehinelerin ailelerine kavuşacağı tarafında açıklamalarda bulundu.
17 Ocak: İsrail Kabinesi, ateşkes muahedesini onayladı. Saatler süren tartışmaların akabinde, mutabakat kabul edildi ve 19 Ocak’ta yürürlüğe girecek formda kararlaştırıldı.
19 Ocak: Hamas’ın özgür bırakılacak 33 rehinenin isimlerini vermemesi nedeniyle ateşkesin başlangıcı birkaç saat ertelendi. Lakin, nihayet mahallî saatle 11:15’te ateşkes yürürlüğe girdi.
ANLAŞMANIN DETAYLARI
İsrail hükümetinin muahedenin ayrıntılarının da yer aldığı bakanlar kurulu kararına nazaran mutabakatın yürürlüğe girdiği birinci gün, esir takasının 16.00’dan (TSİ 17.00) sonra gerçekleşmesi bekleniyor.
Times of Israel’in haberinde özgür bırakılacak 3 esirin Kızılhaç’a teslim edileceği, daha sonra İsrail’e nakledileceği, İsrail askeri sıhhat takımı tarafından karşılanacağı aktarıldı.
Sağlık Bakanlığı’nın 6 hastaneyi İsrailli esirleri kabul etmek için hazırladığı bildirildi.
İsrailli esirlerin teslim edilmesinin akabinde 90 kadar Filistinli esir de İsrail hapishanelerinden özgür bırakılacak.
güvenlik makamlarının hür kalan esirler için Filistinlilerin kutlama yapmasını önlemek için hazırlandığı belirtildi.
Basında İsrail’in daha evvelki esir takası mutabakatlarında Filistinlilerin sevinç şovlarından rahatsız olduğu ve bunun önüne geçmek istediği aktarıldı.
İsrail ordusu ve polisi Kasım 2023’teki esir takasının akabinde işgal altındaki Doğu Kudüs ve İsrail’deki bölgelerde ikamet eden Filistinli esirlerin konutlarına baskın düzenlemiş, karşılamak için bekleyenleri zorla dağıtmıştı.
ESİR TAKASI
İsrail hükümetinin bakanlar kurulu toplantısı sonrasında yayınladığı karara nazaran mutabakat kapsamında 33 İsrailli esire karşılık 1167’si 7 Ekim 2023’ten sonra tutuklanan Gazze sakini Filistinli olmak üzere 1900’den fazla Filistinlinin hür kalması bekleniyor.
Anlaşmada Filistinli birtakım esirlerin hudut dışı edilmesi kuralı bulunuyor.
Öte yandan İsrail, 7 Ekim’den bu yana gözaltında tutulan 19 yaşın altındaki tüm bayan ve çocukları da hür bırakacak.
İsrail, bırakılan her bir İsrailli esir için 30 Filistinli esir, her bir asker ya da güvenlik gücü için ise 50 Filistinliyi özgür bırakacak.
Anlaşmanın birinci gününde 3, 7. gününde 4, bundan sonraki her hafta üç İsrailli esirin hür kalması son haftadaysa 14 İsrailli esirin bırakılması planlanıyor.
Ateşkesin birinci etabının 16. gününde 2. etap için müzakereler başlayacak.
İsrail’de başta Başbakan Binyamin Netanyahu olmak üzere üst seviye isimlerden gelen açıklamalar, 42 günlük birinci etabın akabinde İsrail’in Gazze’ye yönelik ağır akınlarını sürdürebileceği telaşını doğuruyor.
ANLAŞMA 3 BASAMAKTAN OLUŞUYOR
Arabulucu ülkelerden Katar, 15 Ocak’ta İsrail ile Hamas ortasında Gazze’de ateşkes ve esir takası konusunda muahedeye varıldığını duyurmuştu.
Anlaşma, 19 Ocak Pazar günü prestijiyle yürürlüğe girecek.
3 evreden oluşacak ateşkes mutabakatının birinci 42 gününde İsrailli 33 esir özgür bırakılacak.
Anlaşma, Gazze Şeridi’ne insani yardımların kapsamlı formda ulaşmasının yanı sıra yerinden edilen Filistinlilerin bölgelerine geri dönebilmelerini içeriyor.
İkinci ve üçüncü kademelerin ayrıntıları, birinci etabın tamamlanmasıyla açıklanacak.
